Zika virüsünün taşıyıcısı olan iki sinek türü, Türkiye’nin bazı bölgelerine ulaşarak, oralarda yerleşik hale geldi. Bunlar: Aedes aegypti ve albopictus. Birinci sivrisineğin yayılımı Doğu Karadeniz, Batum, Gürcistan Kırım yarımadasına uzanan bir bölgede aktif. AE. albopictus ise daha yaygın görülüyor. Batı Trakya ve İstanbul, Doğu Karadeniz’de Giresun’da aktif ve 5 ila 7 yıla kadar da Orta Anadolu’ya yayılacağı öngörülüyor. Sivrisinek yoluyla bulaşan Zika virüsü Türkiye’de şu ana kadar 4 kişide tespit edilirken, özellikle havaların buz kestiği, nezle ve gribin kol gezdiği bugünlerde artan sivrisinekler vatandaşlarda büyük tedirginlik yaratıyor. Zika virüsü ile mücadelede şu an için kullanılan bir tedavi ya da aşı yöntemi olmadığı için en uygun yöntem; sivrisineklerle savaş ve sivrisinek ısırmasına karşı alınacak tedbirler…
Bakanlıktan ilk açıklama
Tek başına ölümcül değil ancak hamile kadınların çocuklarının engelli doğmasına neden olabilen Zika virüsünün Türkiye’de yeni görüldüğünü açıklayan Sağlık Bakanı Ahmet Demircan, “Bakanlığımız çalışma yapıyor, gerekli tedbirler alınacak” diye konuştu.
1- Zika virüsü nedir?
Zika virüsü Afrika kökenlidir. İnsanlara sivrisinek ısırığı sonrası bulaşır. 1947 yılında Uganda’nın Zika ormanlarındaki maymunlarda görülmüş, 2015 senesinin mayıs ayında sivrisinekler yoluyla yayılmış ve Brezilya’da ilk belirtileriyle ortaya çıkmıştır. Kanada ve Şili hariç Amerika kıtasındaki tüm ülkeleri tehdit eden Zika virüsünün, Avrupa’ya da sıçramasının ardından tüm dünyada alarma geçildi.
2- Zika virüsü nasıl bulaşır?
Virüs ile enfekte olan sivrisinekler, başka insanları soktuklarında hastalığı diğer insanlara da bulaştırabiliyor. Hastalığın en belirgin özelliği ise gebelik sırasında hastalığa yakalanmış anneden bebeğe geçerek çocukta ciddi hastalıklara yol açması. Yeni doğan bebeklerde görülen ‘mikrosefali’ye (küçük kafa) yol açan bu virüs, “Aedes aegypti” cinsi sivrisineklerin hamile kadınları sokmasıyla bulaşıyor ve yayılıyor. Mikrosefali ile doğan bebeklerin kafaları normalden 31.5-32 santimetre daha küçük. Bebeklerin yaşam süresini kısaltan virüs, beyin fonksiyonlarında da bozukluklara ve beynin yetersiz gelişimine neden oluyor. Bebek ölümlerine de sebep olan virüsün, salgın kaynaklı ölüm oranlarını arttırmasından endişe ediliyor. Brezilya’da şu ana kadar 51 bebek virüs nedeniyle öldü. Çok daha nadir olmakla birlikte kan nakli ve cinsel ilişki ile de hastalığın bulaşabileceğine dair birkaç olgu bildirilmiştir.
3- Zika virüsü hangi ülkelerde görüldü?
2015 yılına kadar Tanzanya, Afrika, Güneydoğu Asya ve Pasifik Adalarında Zika virüsüne bağlı enfeksiyonlar ortaya çıktı. 2015 yılı Mayıs ayında ise Brezilya’da Zika virüsü enfeksiyonuna rastlanılmıştır. İlk vakanın ardından bu ülkede hastalığa yakalananların sayısı hızla artmıştır.
2016 yıllarının ilk aylarında da Brezilya’nın ardından El Salvador, Venezuela, Kolombiya, Surinam, Fransız Guyanası, Honduras, Meksika ve Panama’da salgınlar görüldüğü rapor edildi. Bu ülkeler dışında Bolivya, Guyana, Ekvador, Guadeloupe, Guatemala, Paraguay, Puerto Rico, Barbados, Saint Martin ve Haiti’de de salgın olmamakla birlikte Zika virüsü görüldüğüne dair bilgiler bulunmaktadır.
Amerika Birleşik Devletleri’nde de Zika virüsügörülmüştür. Ancak bu vakalar Amerika’ya dışarıdan gelen kişilerde tespit edilmiştir. Aynı şekilde çeşitli Avrupa ülkelerinde de, enfeksiyonun görüldüğü ülkelerden seyahat eden kişilerde Zika virüs enfeksiyonlarına rastlanılmıştır. Bu ülkeler İngiltere, Danimarka, İsviçre ve Hollanda’dır.
4- Zika virüsü Türkiye’de görüldü mü?
Zika virüsü, mikrosefali adı verilen hastalığa neden oluyor. Mikrosefali, bu güne dek Türkiye’de dört kişide görüldü. Bu dört kişi de Güney Amerika’ya giden turistlerdi. Ancak Türkiye için başka bir tehlikenin söz konusu olduğu Sağlık Bakanlığı’nın hazırladığı raporla gündeme geldi. Virüsün taşıyıcısı olan iki sinek türünden Aedes aegypti Doğu Karadeniz, Batum, Gürcistan, Kırım yarımadasına uzanan bir bölgede aktif. Aedes albopictus ise daha yaygın görülüyor. Batı Trakya ve İstanbul, Doğu Karadeniz’de Giresun’da aktif ve 5 ila 7 yıla kadar da Orta Anadolu’ya yayılacağı öngörülüyor.
5- Zika virüsünün belirtileri nelerdir?
Sağlık Bakanlığı’nın açıklamasına göre Zika virüsü ateş, baş ağrısı, gözlerde kızarma, kusma, döküntü, konjuktivit (gözlerin kızarması, sulanması, yanması), kas ve eklem ağrısı gibi belirtiler gösteriyor. ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC), Zika’ya ilişkin açıklamasında virüsün bulaştığı kişilerde semptomların yaklaşık 1 hafta içinde ortaya çıktığını ve kanda birkaç gün duran virüsün bazı kişilerde daha da uzun kaldığını ifade etti.
6- Zika virüsüne tanı nasıl konuluyor?
Zika virüsü enfeksiyonunun çoğunlukla belirtisiz seyretmesi ve görülen belirtilerinin de tipik olmaması nedeniyle laboratuvar tanı yöntemleri öne çıkıyor. Zika virüsünü kanda ve idrarda tespit eden çeşitli testler bulunuyor. Virüse karşı oluşan Ig M antikorlarını ortaya çıkaran tahlil yöntemleri ve Zika virüsüne ait genetik materyalleri ortaya koyan güvenilir tahlil yöntemleri mevcut.
7- Zika nasıl tedavi edilir?
Hastalık için özgün bir tedavi ya da önleyici aşılar, henüz geliştirilemedi. Zika virüsünü araştıran ABD’li bilim insanları, virüse karşı aşının ancak 10 yıl sonra çıkabileceğini söyledi. Brezilyalı yetkililer ise 5 yıl içinde aşının geliştirilebileceği görüşünde.
Türkiye’de Sağlık Bakanlığı’nın açıklamasında ise tedavi için dinlenme, sıvı alımının artırılması, ateş düşürücü ve ağrı kesiciler kullanılması önerildi ve “Tüm virüs enfeksiyonlarında olduğu gibi antibiyotiklerin virüse herhangi bir etkisi yoktur” denildi.
Yetkililer tarafından, virüsle mücadelenin tek yolunun, sivrisineklerin ürediği durgun suları ilaçlamak ve kurutmaktan geçtiği vurgusu yapıldı. Bakanlık, korunma için sivrisinek kovucular kullanmak ve uzun kollu kıyafetler giymek, sineklerden arındırılmış mekanları seçmek gibi önerilerde bulundu.
8- Zika virüsüne karşı hangi önlemler alındı?
Enfeksiyondan korunmak için hastalığın görüldüğü bölgelerde halkın sivrisinek ısırıklarından korunması ve kadınların hamile kalmamaları önerildi.
Aedes türü sivrisineklerin sokması sonucu insana bulaşabilen virüsün önlenmesi kapsamında Kolombiya ve Jamaika’da temmuz ayında kadınlardan 6 aydan 1 yıla kadar hamile kalmamaları istenmişti.
El Salvador Sağlık Politikası Bakan Yardımcısı Eduardo Espinoza, kadınlara bu ve gelecek yıl çocuk yapmaktan kaçınmaları ve aile planlamasına yönelmeleri çağrısı yaptı. Espinoza, halka sivrisinek savar kullanmaları ve eteklerinin altına pantolon giymeleri tavsiyesinde bulundu.
Brezilya’nın, 2016 Yaz Olimpiyat Oyunları’ndan 4 ay önce Zika virüsüne karşı denetime başlayacağı duyuruldu. Rio 2016 Yaz Olimpiyat Oyunları yerel organizasyon komitesi, sivrisineklerin bulaştırdığı ve kusurlu doğumlara neden olan Zika virüsüyle mücadelede müfettişlerin, sivrisineklerin ürediği durgun suların kurutulması için çalışacaklarını açıkladı.
ABD’deki Kadın Hastalıkları ve Jinekologlar Amerikan Koleji (ACOG) Başkanı Dr. Mark Defrancesco, virüsün görülebileceği bölgelere hamile kadınların seyahat etmesinin tavsiye edilmediğini belirtti.
Öte yandan ABD Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (CDC), konuyla ilgili seyahat uyarısı yaptığı ülke sayısını 22’ye çıkardı.