“Emeklilik” hayatlarını çalışarak sürdüren kişilerin yaşlılık dolayısıyla çalışamayacağı varsayılıp planlı bir şekilde çalışmayı bırakmalarıyla başlayan durumlarına verilen isimdir. Emekli denen kişiler hayatlarını sürdürmek için gereken gelire ulaşmak için, çalışarak kazandıkları maaş yerine, emeklilik amacıyla önceden oluşturulmuş fonları kullanırlar. Bu fonlar; içinde hayatlarını geçirdikleri devletler tarafından, çalıştıkları iş yerleri tarafından veya şahısların kendileri tarafından oluşturulmuş olabilir.
Ülkemde çok büyük çoğunluk emekli sadece devletin Sosyal Güvenlik Kurumları’ndan emekli maaşı alarak geçinmeye çalışan kişilerdir. Emekli aylık bağlama oranlarının düşüklüğü ve verilmeyen bazı haklar emekli maaşlarının çok düşük kalmasına ve milyonlarca emeklinin ömrünün kalan döneminde çok büyük geçim sıkıntısı çekmelerine neden olabilmektedir. Bu çok ciddi bir sosyal sorundur.
Çalışanlar çalışırken aldıkları maaş zaten pek yeterli olmadığı için biraraya gelerek bir emeklilik fonu yaratamamış ya da oluşturulmuş bir fona girememiş olabilirler. Devletin bu konuda BES (Bireysel Emeklilik Sistemi) gibi bir düzenlemesi vardır. Bir de yardımlaşma sandıkları ve tamamlayıcı mesleki emeklilik fon örnekleri vardır. OYAK(Ordu Yardımlaşma Kurumu) ve POLSAN (Polis Bakım ve Yardım Sandığı) buna örnektir.
An itibariyle ülkemde düşük SGK maaşı ile geçim yönünden en çok mağdur olan kesim emeklilerdir, o zaman emekli geliri sorununu SGK dışındaki diğer gelirler yönünden incelemek ve soruna çözüm getirebilecek örnek emeklilik kurumlarını tespit etmek düşünülebilir. Yatırım tavsiyesi verme yetkisine sahip olmadığım için birçok alternatifi burada tartışamayabilirim, ancak emekli bir asker olarak kendi yarattığımız OYAK’ı incelemeye alabilirim. OYAK emeklilik için çok iyi bir örnektir ve ülkemde tamamlayıcı mesleki emeklilik fonu örneği olarak geleceğin emeklilerine bir umut vermek üzere başarılı bir şekilde varlığını sürdürmek zorundadır. OYAK hem emekli olacaklara örnek olması açısından hem de yüzbinlerce emeklinin şahsi birikimlerinin yönetimi söz konusu olduğu için üzerinde konuşulmaya ve titizlikle korunmaya değer bir kurumdur.
OYAK’ı çok önemsediğimden arkadaşlarım ile beraber akademik olarak OYAK’ı emekli üyeleri gözünden anlama ve anlatma denemesi dahi yaptım. Vatanını ve milletini korumak için yıllardır görev yapan askerlerin emekli olduklarında da kendilerini ekonomik olarak korumaları ve düşük SGK emekli maaşları karşısında hayatta kalabilmeleri için en büyük destek kendi birikimlerinden oluşan OYAK varlıklarının yıllık getirileridir. Emekli olduktan sonra birikimini/OYAK varlıklarındaki kendi paylarını OYAK’ta tutarak OYAK ile kalmayı seçenlerin gözü kulağı OYAK’ın yıllık gelirinin (nema) büyüklüğünü ortaya koyan OYAK nema oranı ve yararlandıkları sosyal hizmetlerdedir. OYAK nemasının yüksekliği ve sağlanan sosyal hizmetlerin kalitesi OYAK üyelerinin memnuniyetini belirleyen en önemli etkenlerdir.
Gelecek yazılarımda emeklilik yönünden hem iyi bir örnek olmak zorunda olan OYAK’ı hem de OYAK ve benzeri kurumlarda birikimleri/varlıkları olan kişilerin KENDİ VARLIKLARININ YÖNETİMİNE katılımları, varlıklarının büyütülmesi ve ekonomik olarak korunması yönünden olabilecek sorunları anlatmaya çalışacağım.
Toplumsal sorunları tek başına çözmek için bireylerin tekil çabaları yeterli olamadığından yardımlaşma ve dayanışma amacıyla bir dernek çatısı altında biraraya gelen insanların çabalarını örnekleyeceğim. Ülkemin gelecekteki emeklilerine bir umut olsun diye sizlere OYAK’ı ve OYAD’ı (Ordu Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği) tanıtmak benim için önemli bir görevdir.
Bir dernek çatısı altında olmak neden önemli derseniz; aynı düşünce ya da hayat görüşüne sahip veya aynı dertten muzdarip kişilerin dayanışma içinde birlikte harekete geçmeleri, öncelikle ortak menfaatleri olduğu alanda sorunları tespit edip hakkında farkındalık yaratmaları, ortak çıkarlarını korumak için sorunlar üzerine düşünüp araştırma yaparak sorunları iyi yönde değiştirmek ve ortak çıkarlarına olan tehlikeleri ortadan kaldırmak amacıyla çözümler bulmaları, bu çözümleri ilgili kurumlar ve kişiler ile koordine ederek sorumlu makamlara iletmeleri, onlar üzerinde demokratik baskı ve denetim mekanizması kurarak gerekli ve ölçülü seviyede tepki vermeleri için sivil toplum kuruluşu olarak bilinen bağımsız bir dernek kurmak iyi ve akıllıca bir seçimdir. Dernekler insanların yardımlaşma ve dayanışma temelinde ortak bir hedef etrafında bir araya gelerek toplumda olumlu bir etki yaratmak için yasal olarak tanınan organizasyonlardır.
OYAD böyle bir yasal organizasyon olarak 2021 yılında emekli OYAK üyelerince kurulmuştur. Emeklilikte yeterli bir gelir ile insanca yaşam hakkı bizleri OYAK ve OYAD örnekleri üzerinden emeklilik sistemlerini düşünmeye ve konuşmaya teşvik etmektedir.
Tüm emeklilerin yaşam hakkı için bu görevden kaçmayacağım. Kaçanı da düşünmeye davet edeceğim.